Jak zabezpieczyć rodzinę na wypadek swojej śmierci? Testament i czerwona teczka

66

Wyobraź sobie przez chwilę taki scenariusz: wychodzisz jutro jak co dzień do pracy, ale tym razem z niej nie wracasz. W wyniku tragicznych okoliczności giniesz w wypadku, zostawiając pogrążonych w smutku bliskich. Czy Twoja rodzina jest przygotowana do takiej sytuacji? Czy wiedziałaby o wszystkich składnikach Waszego majątku? W wielu wypadkach – nie. Potwierdzają to miliardy złotych na uśpionych rachunkach w bankach, po które nikt się nie zgłasza. 

Podobno tylko ośmiu na stu Polaków powyżej 45 roku życia ma spisany testament. Kiedy cieszymy się dobrym zdrowiem, zwykle odkładamy myślenie o naszej śmierci i o tych, którzy będą się musieli z nią mierzyć, na później. Tym sposobem na uśpionych rachunkach bankowych zalegają miliardy złotych, które są tam wyłącznie dlatego, że spadkobiercy o nich nie wiedzą. Wiele osób uważa, że takie sprawy warto odkładać – nie popełniaj tego błędu! Najlepiej przygotować siebie i swoją rodzinę właśnie wtedy, gdy pamięć i zdrowie nas jeszcze nie zawodzi.

Dlatego zaprosiłem do rozmowy Łukasza Martyńca – doradcę sukcesyjnego i prawnika z kilkunastoletnim doświadczeniem, który pomaga ludziom w sprawnym przekazywaniu majątku z pokolenia na pokolenie. Zachęcam Cię do wysłuchania naszej rozmowy, a poniżej znajdziesz artykuł, który przeprowadzi Cię przez to, jak zabezpieczyć rodzinę na wypadek swojej śmierci:

Dwie rzeczy, które możesz zrobić już dziś, żeby zabezpieczyć rodzinę na wypadek Twojej śmierci, to sporządzenie testamentu i przygotowanie czerwonej teczki. Zanim omówię każdy z tych elementów, wyjaśnię Ci, dlaczego to takie ważne. 

Dlaczego warto zadbać o sprawy spadkowe jeszcze za życia?

Każdy z nas był kiedyś na czyimś pogrzebie. To się po prostu zdarza i skoro przyszliśmy na świat, to pewne, że kiedyś nas zabraknie. W tej sytuacji oprócz ogromnego smutku, na naszą rodzinę czeka całe mnóstwo formalności i kwestii prawnych. Patrząc na śmierć pod kątem finansów osobistych, pojawia się bardzo wiele problemów, o których niestety nie uczą nas w szkole. Jeśli to nas zabraknie – te problemy spadną na naszą rodzinę. Jeśli nasz bliski odejdzie – pewnie na nas. Bardzo często w rodzinie tylko jedna osoba ma wiedzę, gdzie są wszystkie rachunki bankowe, polisy, fundusze, rachunki maklerskie, IKE, dokumenty firmy itp. Jeśli takiej osoby zabraknie, istnieje spore prawdopodobieństwo, że duża część tego majątku przepadnie na uśpionym rachunku, o którym nikt inny nie wiedział. Właśnie dlatego warto zainteresować się tym tematem wcześniej i odpowiednio do tej kwestii przygotować.

Czy każdy powinien mieć testament?

Według Łukasza: nie, nie każdy. Testament powinna mieć każda osoba, której nie odpowiada dziedziczenie ustawowe. Dlatego jeśli zastanawiasz się, czy testament będzie przydatny w Twojej sytuacji, zrób prostą symulację – co by było gdyby Ciebie zabrakło. Kto według prawa po Tobie dziedziczy. Dokładną ścieżkę dziedziczenia ustawowego znajdziesz w Kodeksie Cywilnym, opisałem ją także w tym artykule. Z doświadczenia Łukasza wynika, że w 99% przypadkach dziedziczenie ustawowe jednak nie jest do końca zgodne z naszymi życzeniami. Dlatego w takiej sytuacji testament na pewno będzie dobrym rozwiązaniem. 

Czy testament można sporządzić samodzielnie?

Na szczęście sporządzenie testamentu nie jest szczególnie skomplikowane. Możesz przygotować taki dokument samodzielnie, musisz jednak pamiętać o kilku ważnych elementach. 

Jak napisać testament odręczny, aby był ważny?

Żeby Twój testament był ważny, musisz: 

  • napisać go w całości pismem odręcznym,
  • opatrzyć go datą sporządzenia i
  • podpisać go imieniem i nazwiskiem.

Pamiętaj, że testament napisany na komputerze, wydrukowany i podpisany nie będzie ważny. Musi być sporządzony pismem odręcznym! Przejdźmy teraz do tego, co możesz umieścić w takim testamencie. 

Co może zawierać testament odręczny?

W testamencie odręcznym możesz powołać kogoś do spadku, zapisać komuś część swojego majątku, możesz powołać wykonawcę testamentu, a także wydziedziczyć określone osoby. Wiele osób zastanawia się także, czy osoby wskazane w takim testamencie muszą być z nami spokrewnione. 

Czy w testamencie odręcznym możemy wyznaczyć do dziedziczenia osoby niespokrewnione? 

W testamencie możesz wskazać do dziedziczenia dowolną osobę i organizację, której chcesz przeznaczyć swój majątek. Nie musi to być wcale osoba z Tobą spokrewniona, może to być Twój konkubent/konkubina, przyjaciel/przyjaciółka itd. Osobom niespokrewnionym nie przysługuje ulga podatkowa – od otrzymanego spadku muszą zapłacić fiskusowi podatek w wysokości 20% (jeśli wartość spadku przekracza określoną w ustawie kwotę wolną od podatku). 

Testament odręczny to stosunkowo prosty, ale nie jedyny sposób na zabezpieczenie przyszłości swojego majątku. Możesz także sporządzić testament u notariusza – w formie aktu notarialnego. Taki testament ma charakter dokumentu urzędowego i bardzo trudno go podważyć. 

Kiedy warto sporządzić testament u notariusza?

Podstawowym problemem, który pojawia się przy samodzielnym sporządzeniu testamentu, jest nasz brak wiedzy. Bardzo często nie mamy wystarczających informacji w zakresie tego, co powinno się znaleźć w testamencie i jak dokładnie sformułować zapisy, żeby wywołały oczekiwany przez nas skutek. Testament, w którym znajdują się błędy, może zostać łatwo podważony, dlatego jeśli chcesz w tym dokumencie zawrzeć bardziej skomplikowane zapisy, zdecydowanie warto udać się do specjalisty. Warto spisać testament u notariusza także wtedy, gdy przeczuwasz, że ktoś z rodziny może z różnych powodów próbować podważyć Twój testament odręczny. 

Jak zabezpieczyć w testamencie małe dzieci?

Ostatnia ważna kwestia na temat testamentu, którą chciałbym poruszyć, to zabezpieczenie interesów małoletnich dzieci. Przede wszystkim zastanów się, czy zależy Ci na tym, aby małe dzieci dziedziczyły cały Twój majątek – w tym np. długi (kredyt hipoteczny itd.). Z praktyki Łukasza wynika, że dopuszczanie dzieci do dziedziczenia ustawowego i zgoda na nabywanie ułamkowej części wszystkich składników spadku – w 99% sytuacji rodzi więcej problemów niż korzyści. 

Wiele osób chce zabezpieczyć interesy swoich dzieci, ale nie każdy wie, jak wygląda potem zarządzanie majątkiem pod nadzorem sądu rodzinnego. Powołując do dziedziczenia (całości lub części spadku) nieletnie dziecko, w praktyce często tak naprawdę utrudniamy życie małżonkowi, który jako drugi rodzic zarządza (współzarządza) majątkiem rodzinnym, ale już pod nadzorem sądu rodzinnego. Każda czynność, np. dysponowanie nieruchomościami albo gotówką, wymaga zgody sądu. A ten, w pierwszej kolejności, dba o „interes majątkowy” dziecka i na daną czynność może po prostu nie pozwolić. Sprzedaż mieszkania, czy samochodu, które prawnie częściowo należy do dziecka, w praktyce staje się niemożliwa. 

W wielu sytuacjach, zamiast powoływać dzieci do całości spadku lepiej przekazać im wybrane składniki majątku rodzinnego (np. działkę lub określoną ilość gotówki). Wiele osób decyduje się także na przepisanie w testamencie całości majątku małżonkowi, ponieważ jako drugi rodzic najlepiej zadba o interesy dzieci. W takiej sytuacji, jeżeli zupełnie pozbawimy dzieci spadku w czasie, kiedy są małoletnie, będzie im przysługiwał zachowek. Więcej na temat tego, czym jest zachowek, przeczytasz TUTAJ

Wiesz już, dlaczego testament jest taki ważny i jak możesz ustalić, czy przyda się w Twoich okolicznościach. Ale co w sytuacji, gdy już masz go spisany? Gdzie trzymać taki dokument? 

Co to jest czerwona teczka?

Czerwona teczka to w moim domu czerwony segregator, który zawiera ważne dokumenty oraz instrukcje postępowania na wypadek, gdyby zabrakło mnie, mojej żony, lub mnie i żony w tym samym czasie. Choć jesteśmy optymistami i raczej nie wybieramy się na tamten świat, wiemy, że w życiu bywa różnie i chcemy być do takiej sytuacji dobrze przygotowani. To właśnie w czerwonej teczce trzymamy nasze testamenty. 

Warto zadbać o przygotowanie takiej teczki jak najszybciej – nie czekaj z tym na chorobę, czy sytuację kryzysową. Kiedy czasu jest mało, przygniata nas stres związany z trudną sytuacją – to nie jest dobry czas, żeby podejmować tego typu decyzje. Lepiej nie odkładać tych tematów na później. Niezależnie od tego ile mamy lat, jeżeli jesteśmy osobą pełnoletnią, warto zadbać o te kwestie. Jeżeli dziedziczenie ustawowe nam nie odpowiada, bądź uznaliśmy, że jest wiele informacji, które chcielibyśmy przekazać członkom naszej rodziny i naszym potencjalnym spadkobiercom, to po prostu warto do tego tematu usiąść. 

Dużo lepiej omawia się takie tematy w sytuacji, kiedy wszyscy są zdrowi i nikt nie wybiera się na tamten świat. Wtedy po prostu teoretyzujemy – rozważamy, co się może zdarzyć i jak chcemy, żeby sprawy się potoczyły. 

Dlaczego każdy powinien mieć czerwoną teczkę?

Generalnie jestem optymistą i wcale nie wybieram się na tamten świat. Ale gdyby mój plan zawiódł, nie chcę, żeby mój majątek leżał zapomniany odłogiem. Wszyscy bardzo ciężko pracujemy na nasze pieniądze, lokujemy je w różnych miejscach, dbamy o to, by nie traciły na wartości – ale okazuje się, że na uśpionych rachunkach w bankach leżą miliardy złotych. Miliardy pieniędzy, które nigdy nie trafiły do spadkobierców, bo nikt o tych pieniądzach nie wiedział. Bo osoba, która miała nad tymi pieniędzmi pieczę, zmarła nagle, lub zapomniała przekazać ważne informacje swoim bliskim. 

Czy naprawdę chcesz, żeby po Twojej śmierci Twoje ciężko zarobione pieniądze leżały w banku albo innej instytucji finansowej? To właśnie dlatego każdy powinien mieć w domu czerwoną teczkę. By mieć kontrolę nad tym, co stanie się z naszym majątkiem po naszej śmierci.

Jakie dokumenty trzymać w czerwonej teczce? 

Dla Twojej wygody stworzyłem specjalną checklistę z dokumentami, które warto trzymać w czerwonej teczce. Możesz ją sobie wydrukować i skompletować swoją teczkę nawet dziś wieczorem: 

1. Instrukcja postępowania – krok po kroku – co robić (a nawet krótki list pożegnalny)
2. Lista osób, które pomogą w awaryjnej sytuacji + namiary
3. Testament
4. Krótki list pożegnalny, wytyczne na temat życzeń związanych z pochówkiem i ceremonią pogrzebową.
5. Polisy na życie wraz z numerami kontaktowymi do przedstawicieli
6. Rachunki bankowe w następujących bankach/SKOK-ach (lista)
7. Lokaty bankowe w następujących bankach/SKOK-ach (lista)
8. Środki ulokowane w funduszach następujących TFI (lista)
9. IKE
10. IKZE
11. Akcje/obligacje w domach maklerskich: (lista)
12. Umowa kredytu hipotecznego (ważne zapisy co się dzieje, gdy zabraknie jednego z kredytobiorców) + informacja o saldzie zadłużenia
13. Inne zobowiązania:
– karty kredytowe (lista + wysokość limitu)
– pożyczki, kredyty w instytucjach (lista + kwoty pożyczek)
– pożyczki prywatne (od kogo, ile)
– dane do logowania do BIK (aby zweryfikować faktyczną listę kredytów i pożyczek)
14. Pożyczki udzielone (komu, ile, na jak długo pożyczyliśmy)
15. Dokumenty związane z działalnością gospodarczą:
– dokumenty rejestracyjne (CEIDG, NIP, REGON)
– dane Urzędu Skarbowego
– dane ZUS
16. Dokumenty związane z pracą na etacie:
– dokładna nazwa firmy + informacje z kim się kontaktować
– informacja o PPE (Pracowniczy Program Emerytalny)
– informacja o pożyczkach zaciągniętych w firmie
17. Kopia dokumentów samochodu, zapasowe kluczyki + informacja, gdzie auto jest serwisowane
18. Akty notarialne własności nieruchomości
19. Lista instytucji, w których należy zgłosić zgon:
– wspólnota mieszkaniowa/spółdzielnia
– dostawca energii i gazu
– dostawca internetu i telewizji
– operator telefonii komórkowej
20. Lista portali społecznościowych, na których posiadamy konta (aby nasi spadkobiercy mogli zwrócić się z prośbą o ich usunięcie/zamknięcie)
21. Lista adresów e-mail, z których korzystamy (aby można było je zamknąć)
22. Lista dysków z dokumentami “w chmurze”

>> POBIERZ CHECKLISTĘ W PDF <<

Jak widzisz, w zależności od tego, na którym etapie swojej finansowej drogi jesteś, teczka może mieścić w sobie od kilku do nawet kilkunastu dokumentów. Pamiętaj jednak, że są rzeczy, których w czerwonej teczce trzymać nie wolno. 

Czego nie trzymać w czerwonej teczce?

Celem czerwonej teczki jest ułatwienie Twojej rodzinie dotarcia do wszystkich składników Waszego majątku. Na pewno nie chcesz za jej pomocą ułatwić potencjalnemu złodziejowi ogołocenia Cię z pieniędzy, dlatego nie umieszczaj w teczce haseł, loginów i kodów PIN do kont bankowych. Tego typu informacje nie będą także potrzebne Twoim spadkobiercom – tak naprawdę wystarczy im lista kont i informacja, w których bankach one się znajdują. Gdy mają tę wiedzę, później mogą na spokojnie starać się w odpowiedni sposób ten majątek przejąć. A co zrobić w sytuacji, gdy teczki nie ma? 

Gdzie szukać informacji o majątku zmarłego?

Żeby móc się formalnie dowiedzieć, co spadkodawca nam zostawił, musimy nabyć spadek. Czyli przeprowadzić postępowanie spadkowe i wykazać, że jesteśmy spadkobiercą. Ta sytuacja niesie za sobą pewne ryzyko – jeśli spadkodawca miał długi, przyjmując spadek, przejmujemy te zobowiązania. A dokładną informację na temat zadłużenia i jego wysokości możemy poznać dopiero po przyjęciu spadku. Czyli w praktyce, jeśli nie wiesz, czy ktoś miał długi, a czerwonej teczki nie ma – możesz przejąć na siebie spore zobowiązania finansowe. 

Jeśli długów nie ma i zostaliśmy już uznani za spadkobierców, informacji na temat składników majątku możemy poszukać w Centralnej informacji o rachunkach. Ta baza zawiera informacje na temat rachunków bankowych, lokat w bankach i w SKOK-ach. Nie znajdziemy tam informacji na temat biur maklerskich, czy polis na życie. Dlatego czerwona teczka tak bardzo się przydaje. 

Jeśli temat spadków i testamentów jest dla Ciebie interesujący, zachęcam Cię do zapoznania się z poprzednimi artykułami na ten temat: 

Więcej na temat Łukasza Martyńca znajdziesz tutaj:

Mam nadzieję, że jeśli Twoja rodzina nie ma jeszcze czerwonej teczki, jeszcze dziś przeznaczysz czas na to, żeby ją założyć i wypełnić najważniejszymi dokumentami. Jeśli masz pomysł, co jeszcze można dopisać do naszej checklisty, lub masz jakieś przemyślenie po lekturze artykułu – zostaw, proszę, komentarz.

Jeżeli podobał Ci się ten artykuł, może zainteresuje Cię moja książka o inwestowaniu – „Finansowa Forteca”. W podobny sposób jak tutaj na blogu- prosto i merytorycznie – tłumaczę w niej, jak inwestować skutecznie i mieć święty spokój. Szczegóły poznasz TUTAJ.

PODOBAJĄ CI SIĘ ARTYKUŁY NA BLOGU?

Dołącz do ponad 45 513 osób, które otrzymują newsletter i korzystają z przygotowanych przeze mnie bezpłatnych narzędzi pomagających w skutecznym dbaniu o finanse.
KLIKNIJ W PONIŻSZY PRZYCISK.

PLANUJESZ ZACIĄGNĄĆ KREDYT HIPOTECZNY
I NIE WIESZ OD CZEGO ZACZĄĆ?

To zupełnie naturalne. Kredyt hipoteczny to ogromne zobowiązanie, które przygniata przez kilkadziesiąt lat. W dodatku mnóstwo osób bardzo za niego przepłaca. Przygotowałem kurs Kredyt Hipoteczny Krok po Kroku, aby uzbroić Cię w niezbędną wiedzę i dać narzędzia do wygodnego podjęcia najlepszych dla Ciebie decyzji. Chcę Ci pomóc w znalezieniu kredytu hipotecznego, który:

✅ w bezpieczny sposób pomoże Ci zrealizować marzenie o własnym mieszkaniu czy domu,
✅ nie obciąży nadmiernie budżetu Twojej rodziny,
✅ będzie Cię kosztował tak mało, jak to tylko możliwe,
✅ szybko przestanie być Twoim zobowiązaniem, bo sprawnie go spłacisz.

Powiadom
Powiadom o
guest
66 komentarzy
Najstarsze
Najnowsze
Inline Feedbacks
Pokaż wszystkie komentarze